Пра багоў язычніцкіх. Прародзіца-багіня Жыва-Каляда
(у форме пытанняў і адказаў)
Наша беларускае мінулае багатае, непаўторнае. Многіх цікавіць, як жылі нашы прашчуры, чым захапляліся, у што верылі. З урокаў гісторыі мы ведаем, што яны верылі ў язычніцкіх багоў, шанавалі іх, баяліся, улагоджвалі, а іхнія выявы з дрэва ці каменя ставілі каля свайго жылля, у лесе. Многія элементы тых даўніх абрадаў дайшлі да нашага часу. Іх можна ўбачыць і на Купалле, і на Вялікдзень, і на Каляды.
-- Што азначае слова “прародзіца”?
-- Гэта першая жывая істота, якая прыйшла на свет, тая, з якой пачалося жыццё.
-- Ці была тады зямля?
-- Зямлі не было. Навокал у беспрасветнай цемры разлівалася мора. Ледзяны вецер насіўся над ім.
-- Як жа нарадзілася Жыва-Каляда?
-- З шэрых марскіх туманаў. Яны ўзняліся ўгару і, скупіўшыся, утварылі сівае воблака. Выцягнуўшыся, воблачныя абрысы ажылі і сталі постаццю белаю, жаночаю.
-- У той час і зямля ўтварылася?
-- Дзякуючы Жыва-Калядзе. Горка стала ў яе на душы, моцна заплакала яна, убачыўшы страшную цемру. З тых слёз, што капалі, у моры вырас правостраў – першы востраў.
-- Што ж можна было ўбачыць на тым першым востраве?
-- Вырай (рай) і прадрэва.
-- Першае дрэва?
-- Першае дрэва. Яно падтрымлівае неба.
-- Што з’яўляецца эмблемай Жыва-Каляды, яе сімвалам, ідэяй?
-- Мы ведаем, што эмблема міру – голуб, эмблема Алімпійскіх гульняў – пяць кольцаў. А эмблема Жывы-Каляды – дрэва жыцця, прадрэва вярба.
-- Вярба і сёння мае сімвалічнае значэнне?
-- Так. У вернікаў-хрысціян.
Аляксей Якімовіч
Стаіць вярба над ракою,
Падпірае неба.
Што стварылі продкі,
Шанаваць нам трэба.
Не аддаць у рукі
Брудныя, чужыя.
Беларусь і беларусы
Для мяне святыя.
Веру я, што падтрымаюць,
Не пакінуць у бядзе.
Няхай шчодра сонца свеціць,
Няхай добры дзень ідзе.
2024 год.