Пра багоў язычніцкіх. Нараджэнне Ярылы Сонцалікага – бога
вясновага сонца
(у
форме пытанняў і адказаў)
Наша беларускае мінулае багатае, непаўторнае. Многіх
цікавіць, як жылі нашы прашчуры, чым захапляліся. З урокаў гісторыі мы ведаем,
што яны верылі ў язычніцкіх багоў, шанавалі іх, баяліся, улагоджвалі, а іхнія
выявы з дрэва ці каменя ставілі каля свайго жылля, у лесе. Многія элементы тых
даўніх абрадаў дайшлі да нашага часу. Іх можна ўбачыць і на Купалле, і на
Вялікдзень, і на Каляды.
-- Хто такі Ярыла?
-- Бог вясновага сонца. Ён нарадзіўся ад суполкі
гаспадара сусвету Дальбога з багіняю-прародзіцаю Жыва-Калядою.
-- Як гэта было?
-- Пан Дальбог пачаў старэць, прыхварэў. Таму амаль
перастаў цікавіцца, як ідзе жыццё на зямлі. І іншыя багі разленаваліся, пра
свае абавязкі забыліся.
-- Чорныя моцы гэта выкарысталі?
-- Яшчэ як! Уладар злога і цемры Чарнабог выпаўз з дрыгвы-балота
(царства свайго цёмнага) і вырашыў зямное жыццё зачыніць, на ключ замкнуць, а
заадно Жыва-Каляду знішчыць. Ведаў, што яна неўзабаве народзіць маладога бога,
які будзе вартаваць Дальбогаву дзяржаву, стане яму перашкодай.
-- Жыва-Каляда ў гэты час…
-- Апанаваная
моцамі Чарнабога, хадзіла па заснежанай зямлі, шукала ціхае месцейка, каб
нарадзіць Ярылу Сонечнага.
-- А слугі Чарнабогавы…
-- Пачалі даганяць яе, каб загубіць. І бог зімы Зюзя з
каменнаю булавою, і сцюдзёныя віхуры. Жыва-Каляда стала ўцякаць ад іх,
абярнуўшыся белаю казою.
-- І сам Чарнабог яе даганяў?
-- Даганяў, перакінуўшыся ў мядзведзя, а злыя віхуры ў
лютых ваўкоў абярнуліся.
-- Як жа ўдалося выратавацца Жыва-Калядзе?
-- Дальбог здагадаўся, зрузумеў, што адбываецца. Узмахнуў
рукою і наслаў на Чарнабога моцны сон. Яго слугі без гаспадара збіліся са следу
Жыва-Каляды.
-- Дзе ж знайшла зацішнае месца Жыва-Каляда?
-- На нашай, на беларускай зямлі. Каля стога на жытніх
снапах нарадзіла Дальбогавага сына Ярылу Сонцалікага.
-- Што з’яўляецца эмблемай Ярылы, яго сімвалам, ідэяй?
-- Мы ведаем, што эмблема міру – голуб, эмблема
Алімпійскіх гульняў – пяць кольцаў. А эмблема Ярылы – двукрыж і коннік з мячом
на белым кані. Жаваранкі яго славяць, яму дапамагаюць.
Аляксей Якімовіч
Сонца
шчодра свеціць,
Зямлю награвае.
Яго цуда-стрэлы
Ярыла прысылае.
Белы конь вязе Ярылу,
Меч блішчыць на сонцы.
Жаўрукі над ім лятаюць,
Славячы бясконца.
На зямлі крывіцкай
Ярыла нарадзіўся.
У цяжкую часіну
Ён у нас з’явіўся.
Булавою Зюзя стукаў,
Цемра панавала,
Чалавеку на зямлі
Жыцця не давала.
Ёсць у нас героі,
Ёсць Ярыла-бог.
Сілу чорную, ліхую
Ён адужаў,
перамог.
2024 год
