Дети – участники театральной студии «Светлячок» показали зрителям– детям из лагерей отдыха прекрасную волшебную сказку о приключениях девочки Ани и мальчика Кости в стране, в которую они попали, съев волшебные землянички, где правит господин Горюн и его команда. Это его стражник, генерал господин Ольховский и госпожа Кривулька.
Сцэна са спектакля "Улыбка Шерлока Холмса". Намініраваўся на прэмію "Залатая маска"
Інтэрв’ю,
змешчанае ў газеце “Літаратура і мастацтва” ад 9 студзеня 2009 года (№
1, 2)
(інтэрв’ю ўзяў Сяргей Чыгрын)
У
Слонімскім дзяржаўным драматычным тэатры адбылася прэм’ера спектакля “Спакуса”
паводле п’есы драматурга Аляксея Якімовіча. Пастаноўку ажыццявіў рэжысёр
Валерый Голікаў. Раней тэатр паставіў некалькі п’ес А. Якімовіча, адрасаваных
дзецям: “Хітрыкі Бабы Ягі”, “Апошні Дыназаўрык”, “Добры змей” ды іншыя.
Спектакль “Спакуса” – першы яго твор для дарослых гледачоў, увасоблены тут. Наш
суразмоўца – Аляксей Якімовіч.
--
У “Спакусе” дзейнічаюць Д’ябал, Распусніца. Але гэта далёка не казка, а
сур’ёзнае сучаснае адлюстраванне жыцця, узаемаадносін людзей, іх спакушэння.
Аляксей Мікалаевіч, чаму вы жанр свайго твора вызначылі як
псіхалагічна-сатырычная п’еса-дэтэктыў?
--
Дэтэктыў таму, што хацелася напісаць нешта займальнае, цікавае, каб захапіла
гледача, як захапляюць дэтэктыўныя творы сённяшніх літаратараў. А псіхалагічны,
бо ставіў перад сабою задачу пазбегнуць спрошчанасці, прымітыўнасці ў раскрыцці
падзей. Таму шмат увагі надаў раскрыццю псіхалогіі герояў. Яны не супермены, не
баявікі, а звычайныя людзі; яны, як і кожны з нас, мараць пра тое, каб
здзейсніліся іх жаданні. Праўда, мары ў кожнага свае, часам яны не супадаюць, і
таму распачынаецца канфлікт. А што да сатыры, дык вобразы некаторых герояў
раскрываюцца праз сатыру – гнеўны і выкрывальны смех.
--
Падаецца, вы як літаратар вельмі не любіце працаваць толькі ў адным нейкім
жанры?
--
Сапраўды. Калісьці пачынаў з маленькіх апавяданняў і казак, якія ўключаліся ў
падручнікі для пачатковых класаў. Казка “Воўчае лыка” была ўключана ў
хрэстаматыю да 5-га класа, а праз год, сёлета, выключана. У Міністэрстве
адукацыі Беларусі мне растлумачылі, што гэта звязана са скарачэннем зместу
школьнай праграмы. Каго выключаць? Канешне, пісьменніка з правінцыі! Але я
ўпэўнены, што мае малыя жанры з цягам часу вернуцца ў беларускую хрэстаматыю.
Затым стаў пісаць для дзяцей аповесці прыгодніцкага жанру
(прыгодніцка-пазнавальныя, прыгодніцка-фантастычныя і прыгодніцка-гістарычныя.
Дзве з іх уключаныя ў праграму па беларускай літаратуры для 5-га і 6-га класаў
як творы для самастойнага чытання). Напісаўшы некалькі аповесцей-казак,
перайшоў да твораў драматургічных – п’ес для дзяцей (у нейкай меры гэта звязана
з каньюнктурай рынку). На сённяшні дзень дзевяць маіх п’ес пастаўлены ў пяці
дзяржаўных тэатрах Беларусі. Апошняе маё захапленне – вучэбныя дапаможнікі і
п’есы для дарослых. “Спакуса” – першая мая п’еса для дарослых гледачоў,
пастаўленая на слонімскай сцэне. Лічу, мне ўдалося ўнесці нешта новае ў
драматургічны жанр. Мяне ўсцешыла стаўленне рэжысёра Валерыя Голікава, які
прыхільна ўспрыняў п’есу на роднай мове і запаліў перад ёю зялёнае святло. А
яшчэ спадабалася самаадданая праца слонімскіх артыстаў. Трупа тут невялікая. Увесь
год артыстам даводзіцца іграць на сваёй сцэне і гастраляваць па Беларусі,
рэпеціраваць у складаных умовах, бо будынак для тэатра ўсё абяцаюць пабудаваць,
але ён за 19 гадоў так і не з’явіўся. Таму я знімаю перад калектывам капялюш і
нізка кланяюся. Што датычыць спектакля, дык спадабалася само дзеянне, ігра
артыстаў, музыка. Прыязнасць з боку ўсяго тэатральнага калектыву да мяне як да
аўтара таксама важна. Але, на жаль, не заўсёды так бывае. У найбольш развітых
эканамічна краінах на першы план ставіцца чалавек інтэлектуальнай працы: музыкант,
артыст, пісьменнік, вучоны. Найперш ганарацца такімі асобамі, бо за імі –
гісторыя краю, дзяржавы, нават аўтарытэт улады. Многія нацыі, у адрозненне ад
нас, беларусаў, цэняць, шануюць і ўзнімаюць сваіх прарокаў. Думаю, што нам
трэба вучыцца гэтаму, браць з іх прыклад. Часам у мяне складваецца ўражанне,
што беларусы адгароджваюць сябе глухім плотам з калючым дротам, застаючыся
сам-насам са сваімі праблемамі.
--
І ўсё ж, як стваралася ваша п’еса “Спакуса?”
--
З вялікімі перапынкамі працаваў над ёю шмат гадоў. П’есу для дарослых, дзе
была, напрыклад, такая дзейная асоба, як Распусніца, напісаў яшчэ тады, калі ў
Слонімскім драмтэатры працаваў незабыўны рэжысёр і чалавек Мікалай Варвашэвіч.
Паказаў яму п’есу і пачуў прыкладна такое: “Задумка цікавая, але п’еса не
атрымалася”. Зразумела, напісаць п’есу для дзяцей і для дарослых – не адно і
тое ж. Але я не апусціў рукі, паставіў перад сабою мэту: гэтая жар-птушка будзе
мая. Для дарослых да гэтага напісаў п’есы “Муляж”, “Сын прыехаў”, “Загадкавы
храм”. А пасля “Спакусы” за кароткі час з’явіліся іншыя п’есы, розныя па
жанрах. Некалі ў свае п’есы для дзяцей я ўвёў вобразы Чорта, Бабы Ягі, Цмока,
Зюзі-Зімавіцы. Такую традыцыю, можна сказаць, працягнуў і ў “Спакусе”. Д’ябал
(у “Спакусе” ён выступае, хутчэй за ўсё, як своеасаблівы пярэварацень) вельмі
добра ўпісваецца ў сюжэт п’есы, цалкам пабудаванай на
кантрасце-супрацьпастаўленні дабра і зла. Д’ябал, як ні горка гэта
канстатаваць, не проста штурхае на грэх людзей, а жыве, прысутнічае ў чалавечых
душах малой ці вялікай часцінкай, як кавалачкі крывога люстра з казкі Андэрсена
“Снежная каралева”. Жыве, спакушае на грэх герояў п’есы. Хацелася б, каб
гледачы задумаліся над гэтым. А як пазбавіцца д’ябла? Няхай кожны падумае сам.
Галоўныя
ролі ў новым спектаклі выдатна сыгралі Сяргей Яўменаў, Сяргей Фурса, Віталь
Спасюк ды Ірына Яцук. Ролю Распусніцы выканала маладая артыстка тэатра Юлія
Лазоўская. Гэта быў яе сур’ёзны сцэнічны дэбют. І дэбют удалы.
Мой сённяшні каментарый да
гэтага інтэрв’ю.
Вялікае
натхненне выклікала п’еса “Спакуса” ў рэжысёра тэатра Валерыя Голікава (дарэчы,
ён не з’яўляецца прафесійным рэжысёрам) і ў вышэй названых артыстаў тэатра. Яны
ўжыліся ў вобразы п’есы, з любоўю падышлі да іх, і таму спектакль атрымаўся цікавы,
запамінальны. Людзі розных узростаў некалькі гадоў з задавальненнем глядзелі
яго. Праз нейкі час ён нават быў узноўлены. Але былі і тыя (у тым ліку і
ўплывовыя асобы з тэатра), якія не хацелі бачыць на афішы маё імя. Іх раздражнёныя,
непрыязныя твары назаўжды запомніліся мне ў дзень здачы спектакля (таму адно
імя, вымаўленае мною ў інтэрв’ю, цяпер я апусціў, не хачу, каб гучала). Менавіта
Валерый Голікаў шмат сіл прыклаў, каб даць “Спакусе” дарогу.
8. 01.
2020 года.
