Аляксей Якімовіч
ІНТЭРВ’Ю НА РОЗНЫЯ ТЭМЫ
“Каханне – гэта хімічная рэакцыя…”
Гутарка
з дзяўчынай, якая верыць у каханне
Ёй 19 год. Навучэнка спецыяльнай
сярэдняй установы. Някепска вучыцца, лічыць, што сур’ёзна адносіцца да жыцця.
Назавём яе Таняй.
--
Таня, каханне, па-твойму, гэта…
--
…своеасаблівая хімічная рэакцыя.
--
Нават так?
--
Я дзесьці чытала, што сімпатыю адзін да аднаго людзі адчуваюць з дапамогай
своеасаблівай хімічнай рэакцыі, якая спрыяе іх знаёмству.
--
Напэўна, падобная сітуацыя была і ў цябе.
--
Упершыню стала сустракацца з хлопцам у 15 год. Яму мінула 16. Не, закаханасці
тады я не адчувала. Мне з ім проста было цікава.
--
Ты верыш у каханне? Сустракала, бачыла закаханых людзей?
--
Веру, сустракала, бачыла. Часцей закаханыя – людзі сталага ўзросту, ім пад
сорак ці за сорак. Часам назіраю за імі, едуы ў цягніку. Глядзіш на іх і
адпачываеш целам і душою.
--
А сексуальныя адносіны спрыяюць каханню, умацоўваюць яго?
--
Не заўсёды. Сама ведаю маладых людзей, якія разбягаюцца, разам правёўшы ноч…
Спачатку трэба доўга сябраваць, а ўжо потым…
--
Як доўга?
--
Ну, месяцаў дзевяць.
--
У цябе, відаць, ёсць хлопец.
--
Ёсць. Ён цяпер далёка, у іншай вобласці, на маёй радзіме. Часта думаю пра яго,
сумую… Лічу, што гэта і ёсць каханне…
--
Ён і начуе ў цябе дома?
--
Я ў яго таксама начую. Мая мама не супраць.
--
Да гэтага ў цябе, канешне, былі хлопцы, з якімі склаліся сур’ёзныя адносіны.
--
Былі. Гэта трэці. А тых я не кахала, не.
--
Сяброўства і каханне, калі так сказаць, розныя паняцці?
--
Вядома ж. У мяне ёсць сябар. З ім мы не абдымаемся, не цалуемся, але мы
патрэбны адно аднаму. Нядаўна ездзіла да яго ў той горад, дзе ён служыць у
войску. А як жа! Паўтары гады яго не бачыла.
--
Лічыш, якім будзе каханне праз дваццаць год?
--
Гэткім жа самым. Будуць і слёзы, і расчараванні, і ўсмешкі, і вялікая радасць
будзе.
--
А ці можна дабіцца кахання?
--
Напэўна, можна. Падарункамі, цёплымі адносінамі…
--
А што ж рабіць тым, да каго яшчэ не прыйшло каханне?
--
Чакаць.
--
Дзякуй табе, Таня. Няхай заўжды будзе з табой тваё каханне.
Што думаеце Вы? Ці згодны з
Таняй?
“Мне трэба было знайсці
які-небудзь прадмет, каб стукнуць яму па галаве”
Гутарка з дзяўчынай, якая абараняла сваю годнасць
Васемнаццацігадовая
сланімчанка Наташа пазнаёмілася з ім выпадкова. Абаяльны трыццацігадовы
каўказец стаў да яе тэлефанаваць, прызнаўся ў каханні. Паддаўшыся ўгаворам, яна прыйшла да яго ў
кватэру, каб пагаварыць, разабрацца ў пачуццях.
--
Наташа, ты прыйшла ў чужую кватэру і…
--
Нейкі час мы сядзелі за сталом, размаўлялі. Ён піў піва, а я – чай. Гаварылі
пра Дастаеўскага, Пікасо…
--
Моцных спіртных напояў на стале не было?
--
Ад гарэлкі я адразу ж адмовілася… Не, давайце закончым гэтую размову. Мне
жахліва, мне цяжка ўспамінаць тое, што адбылося. Не будзем! Не! Не магу!
І
ўсё-ткі, Наташа.. У які момант ты адчула для сябе небяспеку?
--
Тады, калі пакаціў мяне на падлогу…
--
Нават на падлогу?
--
Калі я сабралася ісці, сабралася пакінуць яго, пакаціў… Вам трэба ведаць
псіхалогію каўказца. А яна мне зразумела, бо ў мяне бацька грузін па
нацыянальнасці. Калі каўказец чуе “не”, то гэта можна параўнаць з чырвонай
анучай перад носам раз’юшанага быка. Каб дамагчыся свайго, ён пачаў мяне біць.
--
Што ты адчувала ў той момант?
--
Крыўду. Я ж даверылася яму, дужаму і, як здавалася мне, такому разумнаму. Было
жаданне хутчэй пакінуць гэтую кватэру. Падумалася: “Калі ён згвалціць мяне, то
потым заб’е, знішчыць…” Мне трэба было знайсці які-небудзь прадмет, каб
стукнуць яму па галаве… Пацягнула за настольніцу… Настольніца ўпала… Я намацала
рукою рукаятку нажа і нанесла яму ўдар… Спадзявалася, што траплю яму ў нагу, каб
параніць і забраць ключы. Ён жа замкнуў кватэру, а ключы паклаў сабе ў кішэню…Пацэліла
не ў нагу, а ў правае міжрабер’е.
--
А потым?
Потым
зачынілася ў суседнім пакоі. Ён жа гадзіны дзве страшна лаяўся, пагражаў мне
рознымі карамі. Потым супакоіўся. Адамкнуў дзверы і выпусціў мяне на волю…
Ведаеце?
Я не люблю, калі робяць мне балюча. Люблю сябе, паважаю сябе і магу пастаяць за сябе, не апускацца. Чаму я
павінна быць ніжэй за яго? Ці не так?
--
Так, Наташа. Добрых табе сустрэч.
--
Дзякую.
Што думаеце Вы? Ці згодны з
Наташай?
“Я хачу быць не проста
чалавекам, дзяўчынай, а зоркай…”
Гутарка з дзяўчынай, якая сустракаецца з двума хлопцамі
Ёй васямнаццаць год. Дзяўчына
як дзяўчына, своеасабліва думае, разважае, многія равесніцы цягнуцца да яе,
выказваюць набалелае. У інтэрв’ю назавём яе Жанай.
--
Жана, значыць, у цябе два хлопцы, з якімі ты сустракаешся, чуеш ад іх ласкавыя
словы. А ці ведаюць яны адзін аднаго?
--
Здагадваюцца, часам ставяцца адзін да аднаго насцярожана, з недаверам. І так
працягваецца ўжо цэлы год.
--
Цалуешся і з адным, і з другім у час сустрэч?
--
Цалуюся, хаця, прызнаюся шчыра, не люблю цалавацца. Дый многія мае знаёмыя
дзяўчынкі гэтага не любяць, ёсць такія, што цярпець не могуць пацалункаў. А
хлопцы не разумеюць гэтага, лезуць цалавацца. Ім падабаецца.
--
Адкуль у цябе такое жаданне фліртаваць? Што за прычына?
--
Прыкольна.
--
Адрэналін у крыві павышаецца?
--
Думаю, што так. Ведаеце? Я хачу быць не проста чалавекам, дзяўчынкай, а зоркай,
на якую ўсе глядзяць, пра якую ўсе гавораць. Я хачу быць у цэнтры ўвагі.
Жана
смяецца, гулліва пазірае на мяне, а затым працягвае:
--
Бачу, што вы мяне зусім не разумееце. Ведаеце, чаму, здараецца, палітыкі
газіроўкай абліваюцца?
--
Растлумач, калі ласка.
--
Бо ў нейкі час ім увагі не хапае. Пра іх не пішуць, іх не паказваюць,
забываюцца пра іх. Тады яны стараюцца напомніць пра сябе такімі
экстравагантнымі ўчынкамі. Што ж рабіць, калі розуму бракуе?
--
Жана, а як ты адносішся да сваіх хлопцаў? Абодвух кахаеш?
--
Аднаго кахаю, а да другога прывыкла. Хаця, хаця… Раней кахала моцна, шчыра. А
цяпер, бывае, лаўлю сябе на думцы, што кахання не маю да яго. Яно кудысьці
знікла, прапала, быццам у чорную яму правалілася…
--
З тым, другім, зусім некаханым, перастала б сустракацца.
--
Прапаноўвала яму, каб пакінуў мяне, але ён не хоча. А самой шкада яго кідаць.
--
Ты як сабака на сене: гадка з’есці і шкада пакінуць.
--
Так… Магчыма…
--
А што ж ты адчуваеш, ідучы з імі на сустрэчу?
--
Радасць, вакол пялёсткі кружацца… Усё шэрае становіцца алым. Тады толькі адзін
колер бачу перад сабою – алы. Гэта як у дальтоніка. Для яго ўсе колеры
аднолькавыя. Але адзін з іх усё-ткі выдзяляецца, адметны. Так і ў мяне. Бачу
перад сабою алы. І гэтага мне дастаткова…
--
Поспехаў табе, Жана.
--
Дзякую.
Як Вы адносіцеся да дадзенай
сітуацыі?
“У тую ноч упершыню
пацалавалася я”
Гутарка з дзяўчынай, якая марыла пра першае спатканне
Размаўляю з закаханай
дзяўчынай. Ёй 16 год. Назавём яе Кацяй.
--
Каця, спатканне – гэта…
---
…сустрэча двух людзей… маладых людзей.
--
А першае спатканне?
--
Першае спатканне – гэта інтрыга, пачуцці, хваляванне і надзея.
--
У колькі год адбылося тваё першае спатканне?
--
Мне было чатырнаццаць.
--
А яму?
--
Шаснаццаць.
--
Як ён прызначыў табе спатканне?
--
Спачатку мы сустрэліся проста так. А аднаго дня ён прапанаваў: “Давай
сустрэнемся каля клуба (А. Я.: каля вясковага клуба)”. Для мяне гэта стала
поўнай нечаканасцю.
--
Але ты адразу пагадзілася на сустрэчу?
--
Адразу, бо ўжо ведала яго, давярала яму.
--
Як адчувала сябе, ідучы на першае спатканне?
--
Канешне, хвалявалася, думала: “Няўжо я яму так моцна спадабалася, што хоча
сустрэцца са мной?” Ён прыгожы, шмат дзяўчынак з надзеяй пазірала на яго. А ён
ні з кім не завязваў блізкіх адносін, трымаў дыстанцыю. Можа, выбіраў? І вось
выбраў мяне. Я ганарылася сабой.
--
Табе хацелася крыкнуць людзям, каб ведалі, што ідзеш на спатканне?
--
Яшчэ як хацелася! Хацелася сказаць ім: “Я доўга чакала гэтай хвіліны. Я не
горшая за іншых”.
--
Як доўга працягвалася спатканне?
--
Сустрэліся мы а палове адзінаццатай вечара, а разышліся ў чатыры гадзіны
раніцы. Спачатку размова не клеілася, а потым разгаварыліся. Ён прызнаўся, што
часта назіраў за мною, што спадабалася яму, заінтрыгавала яго.
--
І першы пацалунак быў?
--
Так. У тую ноч упершыню пацалавалася я. Спачатку было няёмка, а потым ужо
прывыкла… Пасля гэтага спаткання я паверыла ў сябе, як след сябе ацаніла і
зразумела, што ў жыцці не ўсё бывае кепска, што ёсць шмат светлага.
--
Ты некаму расказвала пра сваё першае спатканне?
--
Стрыечнай сястры. Яна для мяне як сяброўка. Парадавалася за мяне, абнадзеіла, сказала,
што ўсё складзецца добра.
--
А склалася?
--
Сустракаюся з іншым. А з тым, з першым, мы доўга не бачыліся, неяк непрыкметна
разышліся. Новыя захапленні з’явіліся ў нас. Цяпер проста сябруем, хаця ён
прапаноўваў мне сустракацца. Але ж у мяне другі!
--
Якія эмоцыі цяпер выклікае ў цябе спатканне?
--
Самыя станоўчыя. Шаснаццаць год – час сустрэч, час знаёмстваў… Не толькі вучоба
патрэбна нам…
--
Калі б раптам тады цябе не пусцілі на першае спатканне, змірылася б, не пайшла?
--
Не змірылася б, усё роўна пайшла б. Плакала б, прасілася, дагаджала, усё-ўсё ў хаце
рабіла б і пайшла б.
--
Што скажаш тым, у каго наперадзе першае спатканне?
--
Спачатку трэба зразумець, што гэта за чалавек, упэўніцца ў сваіх пачуццях. А
ўжо потым ісці на спатканне.
--
Дзякуй, Каця. Светлых спатканняў табе.
Што думаеце Вы? Ці згодны з
Кацяй?
“Больш яна не будзе красці,
баіцца”
Гутарка з дзяўчынай, якая ўчыніла самасуд над сяброўкай
Ёй 19 год. Вучыцца, як сама
сказала, у хабзе (А. Я.: прафесійна-тэхнічным ліцэі). Назавём яе Валяй.
--
Валя, ад вас сапраўды пацярпела ваша
сяброўка?
--
Былая сяброўка, Люда. Пасля Новага года яе пабілі каля ёлкі, якая стаіць у
цэнтры горада.
--
Былая? Чаму ж так?
--
Яна ў мяне хлопца адбіла.
Сімпатычная
Валя сядзіць насупраць мяне. На плечы падаюць густыя шаўкавістыя валасы, у
вачах скачуць вясёлыя гарэзлівыя зайчыкі. Я ўважліва гляджу на яе, стараюся
зразумець.
--
У які час пабілі Люду? Колькі вас было?
--
Я, Люда і трое хлопцаў. Біць пачалі ў дзве гадзіны ночы.
--
Значыць, спачатку ў вас нармальна складвалася?
Мне
думалася, што Валя перапыніць гэтую прыкрую размову, замкнецца ў сабе. Але ж
не. Адказвае ахвотна, жвава, праўда, галаву апусціла і з-пад ілба весела і
гулліва пазірае на мяне.
--
Нармальна. Гулялі каля ёлкі, потым выпілі.
--
Шмат выпілі?
--
Адну бутэльку віна. Віно купляў Гена. Людзе стала холадна, а яму горача. Дык ён
ёй сваю куртку аддаў. Сам аддаў, яна яго не прасіла. У куртцы ляжалі грошы.
Люда ведала, што яны ў куртцы, бачыла. Нам захацелася яшчэ выпіць. Па віно
пайшлі Люда і Гена. Каля прылаўка ён узяў у яе куртку, палез у кішэню, каб
разлічыцца, але грошай не знайшоў, прапалі яны. Тады Люда сказала, што за свае
купіць віно. Купіла бутэльку. Мы выпілі і з Людай сталі разбірацца. У яе ж, усе
ведалі, грошай не было, на халяву піла.
--
Ты таксама біла Люду?
--
Я не біла. І яшчэ адзін хлопец не біў, не хацеў. Білі двое. Яна ўпала.
--
Калі ўпала, білі нагамі?
--
Нагамі не білі.
Валя
паднімае галаву і ўзіраецца на мяне. Усё тыя ж сонечныя зайчыкі гарэзліва
скачуць у яе вачах. “Ты таксама біла! І нават нагамі!” – карціць сказаць мне, але
стрымліваю сябе.
--
У Люды сінякі былі і на руках, і на нагах?
--
І на руках, і на нагах, і на твары засталіся.
--
Не шкадавала яе? Яна ж твайго хлопца адбіла. Так?
--
Не шкадавала. Няхай ведае!
--
Як доўга вы білі няшчасную?
--
Адну гадзіну.
--
Цэлую гадзіну?
--
Давалі адпачыць, а потым зноў білі.
Мне
становіцца не па сабе, жахліва. Узнікае жаданне расстацца з Валяй, але трэба
працягваць размову.
--
Вы ж маглі забіць яе!
--
Маглі забіць. Больш яна не будзе красці, баіцца. Калі мяне ўбачыць, то на іншы
бок вуліцы пераходзіць.
--
Валя, цябе ў хабзе баяцца, ты лічыш сябе крутой?
--
Так сабе, сярэдне. Пабойваюцца.
--
Але ж з такімі адносінамі да знаёмых ты некалі заляціш.
--
Я не баюся. Хлопцы мяне не выдадуць, калі нават міліцыя сур’ёзна возьмецца за
іх.
Цікаўлюся
ў вучняў 9 класа, сярод якіх пяць дзяўчынак і адзін хлапчук.
--
Ці правільна паступіла кампанія, збіўшы сваю сяброўку за крадзеж?
Правільна
-- 0. Няправільна – 6.
--
Як вы паступілі б у дадзенай сітуацыі?
Дараваў
бы і больш не сустракаўся з ёю –2. Пакараў бы, але не так жорстка – 4.
--
Ці ўзялі б вы Валю сабе ў сяброўкі?
Не
ўзялі б – 4. Узялі б, каб перавыхаваць – 2.
А як лічыце Вы?
КАРОТКІЯ ІНТЭРВ’Ю
“З якім сэрцам ты прыйдзеш на
суд дзядоў і прадзедаў?”
Кожны
чалавек павінен зразумець адну простую ісціну: ён не вечны на гэтым свеце. І
трэба задумацца цяпер: а што ты зрабіў за гэты маленькі прамежак часу? З якім
сэрцам ты прыйдзеш на суд дзядоў і прадзедаў? Таму хоць адным учынкам – любоўю
да роднай мовы, пашанай да яе – вы атрымаеце павагу ад сваіх продкаў.
Іра, 9 клас.
А як лічыце Вы?
“Думкі ў мяне бываюць
розныя…”
Адказвае
Насця, ёй 15 год.
--
Што ты думаеш пра сённяшніх маладых людзей?
--
Думкі ў мяне бываюць розныя, бо і маладыя людзі бываюць розныя. Не падабаецца
мне, што яны занадта самастойныя. А падобная самастойнасць часта праяўляецца ў
тым, што кураць, выпіваюць.
--
Ці ўмеюць яны быць галантнымі кавалерамі?
--
Умеюць, калі захочуць. Могуць сказаць добрыя словы, асабліва ў Міжнародны
жаночы дзень і ў дзень Святога Валянціна. Іншы раз нечакана дадуць шакаладку
альбо партфель з падручнікамі дамоў паднясуць. А вось старэйшыя хлапчукі больш
нахабныя і прамыя. Калі прыліпнуць да цябе на дыскатэцы, то ўжо цяжка адліпнуць
ад іх.
А як лічыце Вы?
“Гісторыя нашай Радзімы
надзвычай багатая”
Мяне
вельмі хвалюе адно важнае пытанне: чаму сучасная моладзь так кепска адносіцца
да свайго роднага краю, да сваёй Радзімы, да Беларусі? На першы погляд, гэтае
пытанне не такое ўжо складанае. Але ж я пакуль не знайшла на яго адказу.
Няўжо
маладым так нецікава ведаць мінулае старажытнай Беларусі, жыццё прашчураў, якія
некалі таксама былі маладымі?
Гісторыя
нашай Радзімы надзвычай багатая. Угледзьцеся ў яе – і ўбачыце постаці тых
людзей (а іх было шмат), якія ўпарта імкнуліся палепшыць геаграфічнае і
палітычнае становішча Беларусі, пашырыць літаратурнае мастацтва, зрабіць больш
прывабнымі вёскі і гарады. Без іх не было б сённяшняй Беларусі -- адной з самых
прыгожых краін у свеце.
Дык
вывучайце гісторыю Айчыны, расказвайце пра яе сваім дзецям. Інакш праз 30 – 50
год Беларусь наогул перастане існаваць.
Памятайце:
будучыня нашай Радзімы, нашага краю – гэта і будучыня нашых людзей.
Іра,
9 клас.
А як лічыце Вы?
“…раней адпачынак моладзі быў
больш цікавы і разнастайны”
Як адпачывалі раней і як
адпачываюць цяпер? На гэтае пытанне адказвае дзевяцікласніца Наташа.
Пацікаўцеся
ў мясцовых жыхароў больш сталага ўзросту, як яны адпачывалі раней, і вы
ўпэўніцеся, што раней адпачынак моладзі быў больш цікавы і разнастайны.
Раней
моладзь збіралася на стадыёнах ці іншых людных месцах воддаль ад вёскі. Там адзін
з хлопцаў іграў на гітары, а дзяўчаты спявалі. Таксама хадзілі ў Дом культуры,
дзе гулялі ў більярд, у шахматы. А ў такія гульні, як “Садоўнік” ці “Фанты”,
гулялі нават хлопцы, якія прыйшлі з войска. Цяпер падобнымі гульнямі не
цікавяцца нават дзесяцігадовыя дзеці. Магчыма, яны ўжо лічаць сябе дарослымі.
Магчыма, нешта іншае на іх паўплывала.
А як лічыце Вы?
Анкета “Фобія ў маім жыцці”
Хто мы? Якія мы?
Прапанаваў вучням 9 і 10
класаў горада Слоніма анкету “Фобія ў маім жыцці”. Узялі і адказалі на яе
толькі дзяўчынкі (усяго 10).
Чаго
ж так панічна баяцца яны? Вышыні – 3, цемры – 4, найбольш. Адна з вучаніц
прызналася: “Я баюся цемры, нават у сваёй хаце ці ў знаёмым месцы”. Крыві не
пераносіць адна дзевяцікласніца, а адна дзесяцікласніца баіцца адна заставацца
дома. Між іншым, яна зазначае, што некаторыя яе знаёмыя вельмі баяцца
цалавацца. Прычынай фобіі яшчэ адной дзевяцікласніцы (баіцца хуткасці) стала
невялікая аўтааварыя, і цяпер у час язды яна часта просіць бацьку, каб збаўляў
хуткасць. Яшчэ адна яе аднакласніца адзначае, што некаторыя людзі баяцца
ўваходзіць у ваду вышэй калена, а другая піша, што ў яе фобія на павукоў,
насякомых. Праўда, у дзяцінстве яна баялася гука пылесоса, але здолела
пераадолець гэты страх.
На
пытанне “Як вы адчуваеце сябе на вуліцы горада і вёскі ў цёмны час?” сем
дзяўчынак адказалі, што адчуваюць сябе кепска. Прывяду тыповыя выказванні:
а)
я вельмі баюся цемры, у цемры пачынаю
бачыць нешта нерэальнае;
б)
у цемры часам мне становіцца жудасна.
Сем
дзяўчынак лічаць, што фобія можа напаткаць чалавека ў людных мясцінах: у
магазіне, клубе, рэстаране, бары, на танцпляцоўцы. Вось некалькі адказаў:
а)
некаторыя баяцца менавіта вялікай колькасці людзей (натоўпу);
б)
я ведаю чалавека, які траціць прытомнасць у памяшканні, дзе шмат людзей.
А што думаеце наконт фобіі Вы?
“…я зноў пасварылася з усімі”
На пытанні адказвае дзяўчынка
Алена, у якой не складваюцца адносіны з аднакласнікамі.
--
Як жывецца, .Алена?
--
Сёння ў школе я зноў пасварылася з усімі. Чаму я не магу знайсці з
аднакласнікамі агульнай мовы? Чаму выводжу іх з сябе? Не разумею.
--
Якое пытанне ты часта сабе задаеш?
--
Чаму ў мяне няма сяброў? Я часта задаю сабе такое пытанне. Магчыма, я не такая,
як усе? Магчыма, мой характар іншы? Але ж я стараюся яго выпраўляць.
--
Што цябе чакае наперадзе?
--
Набліжаюцца вольныя дні, а я без сяброў. Зноў цэлы вечар прыйдзецца быць адной.
Што сказалі б вы Алене? Ці не
часта ў адказах яна ўжывае слова “я”?
“…вельмі баюся станавіцца
маці…”
Я
вельмі баюся станавіцца маці, бо гэта вельмі цяжкі клопат. Але калі такое
адбудзецца, то буду любіць сваіх дзетак і клапаціцца пра іх. Маці ўсё павінна
рабіць дзеля свайго скарбу. Я буду старацца, каб мае дзеці раслі разумнымі,
выхаванымі. Калі гэта будзе дзяўчынка, буду даваць ёй парады, дапамагаць ва
ўсім. А ў выхаванні хлапчука павінен удзельнічаць бацька.
Так,
дзеці – гэта вялікая адказнасць, якая кладзецца на плечы бацькоў. Але бацькі
павінны пераадолець усе цяжкасці на гэтым шляху і тым самым прадоўжыць род
чалавечы.
Адказала
Юля, 15 год.
А як лічыце Вы?
“Не пераносьце ў ложак
праблемы, якія доўгі час не вырашаюцца”
Гутарка з разумнай маладой жанчынай
Ёй
каля 25 -- 27 гадоў, замужам. Знаходзіцца ў дэкрэтным адпачынку.
--
Якія праблемы сёння асабліва хвалююць маладых мам?
--
Жыллё. Ужо шмат гадоў жывём у інтэрнаце. Аднастайнае інтэрнацкае жыллё
напружвае, хочацца мець уласнае, сваё.
--
Што чакае ў недалёкай перспектыве?
--
Мяркуем купіць другаснае жыллё, трохпакаёвую кватэру.. Мы з мужам ужо ўсё
пралічылі.
Так,
банк на такое жыллё дае пазыку: ад 65 да 90 працэнтаў ад кошту кватэры. За 20
гадоў трэба будзе выплаціць яе, а таксама працэнты: ад 11% да 16 % ад кошту
пазыкі. За гэта ў першыя паўтара гады будзем плаціць у месяц каля 800 рублёў.
Потым будзе менш.
--
На каго разлічваеце?
--
На саміх сябе. Дапамогі ад бацькоў не чакаем, так як у іх свае праблемы, свае
клопаты, погляды на жыццё.
--
Прыйдзецца нямала плаціць.
--
Іншага варыянту няма. Значыць, трэба прыстасоўвацца, старацца.
--
Як адносіцеся да праблемаў жыцця? Баіцеся іх?
--
Не баюся. Праблемы ўзнікаюць для таго, каб іх вырашаць. Яны нават
падбадзёрваюць, не даюць застаяцца на адным месцы. Гэта своеасаблівы штуршок,
які ўзбагачае вопытам. Звычайна вырашаем іх у крузе сям’і.
--
Што такое вопыт?
--
Вопыт – гэта веды, якія з’яўляюцца пасля таго, як вырашыш складаную праблему.
Потым ён паспрыяе табе ў жыцці, дапаможа.
-- Якія праблемы асабіста Вам удалося вырашыць?
--
Вучылася далекавата ад Гродзеншчыны, на поўначы нашай краіны. Бацькі заўпарціліся, не хацелі так далёка
адпскаць мяне, маладую дзяўчыну, баяліся за мяне. Але я настаяла на сваім,
пераканала іх, што спраўлюся і з вучобай, і з жыццём у далёкім горадзе. Так і
адбылося. Цяпер задаволены ўсе: і мае бацькі, і я.
--
Не слухаешся бацькоў?
--
Прыслухоўваюся да іх, але канчатковае рашэнне прымаю сама.
--
Што дапамагае вырашаць узніклыя праблемы: вопыт, розум, інтуіцыя?
--
Больш давяраюся розуму. Канешне, ёсць людзі разумнейшыя за мяне. Але і я сябе
лічу дастаткова разумнай для таго, каб пабудаваць жыццё.
--
Як я зразумеў, Вы з вялікім шанаваннем адносіцеся да свайго мужа.
--
Так. Гэта мой выбар.
--
Як паступаеце, калі іншы раз прыходзіць дамоў не ў настроі?
--
Маўчу, стараюся не аказвацца да яго, чакаю, калі супакоіцца.
--
Нейкіх чароўных прыёмаў не выкарыстоўваеце?
--
Ведаю, што ён вельмі любіць наша сумеснае дзіця. На яго ніколі не накрычыць, не
павысіць голас. Таму стараюся, каб хутчэй устанавіў менавіта з дзіцёнкам
кантакт. Наша крывіначка хутка паднімае яму настрой.
--
Вы, як мне здаецца, мудрая маладая жанчына, якая ўмее наладжваць быт, кахаць. А
што такое мудрасць? Як вы лічыце?
Мудрасць
можна запісаць такой формулай: мудрасць = розум + хітрасць.
--
Ці дастаткова Вам розуму, каб быць мудрай?
--
Пастаянна самаўдасканальваюся: чытаю літаратуру аб узаемаадносінах у сям’і,
назіраю за іншымі людзьмі.
--
Што такое каханне, па-Вашаму?
--
Спачатку гэта хімічная рэакцыя, дзякуючы якой людзі, як і пэўныя хімічныя
элементы, цягнуцца адно да аднаго. А потым яго трэба ўмацоўваць. Над каханнем
трэба працаваць.
--
Ці можна ўсё-ўсё казаць каханаму і патрбаваць ад яго тое ж самае?
--
Думаю, што не. У кожнага была, ёсць і павінна быць свая прастора, на якую можна
заходзіць толькі са згоды. Я, напрыклад, ніколі не палезу ў мабільны тэлефон
мужа, не стану правяраць, з кім ён перамаўляўся.
--
Будзеце змагацца за каханне, калі ўбачыце, што яно дало трэшчынку?
--
Буду. Калі буду адчуваць, што патрэбна мужу, што не надакучыла яму. Даволі
актыўна буду змагацца, не аддам яго.
--
Калі адчуваеце самае вялікае задаволенне?
--
Калі бачу, як муж і наша дзіця ўсміхаюцца, гуляючы.
--
Што параіце закаханым маладым, якія пабраліся шлюбам?
--
Не ўзнімайце бясконца тыя праблемы, якія доўгі час не вырашаюцца, не пераносьце
іх у ложак. Ложак для адпачынку, для кахання.
--
Вы шчаслівая?
--
Так.
--
Чаму?
--
Ёсць сям’я, каханне, бацькі, любімая праца. Хаджу туды, як на свята.
--
Няхай так будзе і далей. Шчасця Вам, Іна.
“Усё не сплануеш, як ні
старайся”
Гутарка з жанчынай, якая займаецца прадпрымальніцтвам
Прывабная
жанчына, верная маці дваіх дзяцей. Назавём яе Нінай. Ёй каля 38 – 40 гадоў.
--
Займаецеся бізнесам, Ніна?
--
Маю свой невялікі магазін, у якім прадаю кандытарскія вырабы.
--
А да гэтага займаліся прадпрымальніцкай дзейнасцю?
--
Была аўталаўка. З мужам шэсць гадоў ездзілі па вёсках і прадавалі прадукты харчавання
там, дзе не было магазінаў.
--
Чаму пакінулі гэтую працу?
--
Стала нявыгадна ездзіць, прапаў прыбытак. Абязлюдзелі вёскі. Некаторых старых
жыхароў пазабіралі да сябе ў горад дзеці, а большасць паўмірала, можна сказаць,
на нашых вачах. Таму пачала таргаваць у горадзе.
--
Як прадпрымальніца, якую адзнаку паставілі б сабе па пяцібальнай сістэме?
--
Тры.
--
Толькі тры?
--
Толькі тры. Не ўсё зрабіла, што хочацца. Хацелася б мець большы абарот, але не
хапае сродкаў.
--
У жыцці ўсё загадзя плануеце?
--
Усё не сплануеш, як ні старайся. Жыццё імклівае, не стаіць на месцы. Бывае,
нешта аджывае, з’яўляецца штосьці новае. Трэба ўбачыць новую сітуацыю, не
марудзячы, зрэагаваць на яе і ўкараніць. Трэба ісці ў нагу з жыццём.
--
Вы хацелі б быць кіраўніком краіны?
--
Асноўная задача кіраўніка краіны – паляпшаць жыццё людзей. Гэта вельмі адказна.
Хацелася б быць каля кіраўніка, стаць яго дарадчыкам. Думаю, што нешта добрае
параіла б яму. Ёсць розум, ёсць жыццёвы вопыт.
--
Ці хацелася б, каб Вас называлі бізнес-ледзі?
--
Не.
--
Чаму?
--
Бізнес для мяне – праца, як і на любым дзяржаўным прадпрыемстве, у любым дзяржаўным
магазіне. Праўда, яна больш адказная. Менавіта ад мяне залежыць, атрымаю
прыбытак ці не. Я трымаю на сваіх жаночых плячах не проста магазін з
кандытарскімі вырабамі, а і свой лёс, і сваю сям’ю. Заўжды помню пра гэта.
--
Разам з прыбыткам прыходзіць і пазітыўны настрой?
--
Пазітыўны настрой стварае не толькі прыбытак. У мяне ёсць прадавец, які
рэгулярна атрымлівае заработную плату і
такім чынам матэрыяльна падтрымлівае сваю сям’ю. Ад майго абароту атрымлівае
грошы і той, хто дастаўляе тавар. Прама і ўскосна дапамагаю людзям. І гэта
радуе, стварае адпаведны настрой.
--
А ці радуюць Вас Вашы пакупнікі?
--
Настрой прадаўца і пакупніка ўзаемазвязаны. Заўжды помню пра гэта. Таму
стараюся прывозіць розны тавар, улічваючы розныя магчымасці пакупнікоў, а 2 – 3
разы ў месяц наогул мяняю асартымент.
--
У Вас няма пастаяннага тавару, як гаворыцца, фішкі Вашага магазіна?
--
Ёсць. Гэта заварныя беларускія пірожаныя. Многія прыходзяць спецыяльна, каб
набыць іх, чакаюць чарговага прывозу.
--
Ці звяртаюцца да Вас пакупнікі на беларускай мове?
--
Звяртаюцца, асабліва людзі ва ўзросце. Мне так прыемна іх слухаць! Радуецца
душа.
--
Багацце. Што гэта такое, па-Вашаму?
--
Багацце – жыццёвая неабходнасць, як і любы інструмент, які дапамагае табе. Чым
лепш капаць поле, каб атрымаць добры ўраджай? Рукамі ці рыдлёўкай? Адказ тут
адназначны: рыдлёўкай.
--
Што дае бізнес, акрамя прыбытку?
--
Ён дысцыплінуе, не дазваляе расслабляцца, увесь час трымае ў тонусе. Ён
прымушае рухацца, а, значыць, і жыць.
--
Ці маглі б Вы выдзеліць галоўную рысу ў сваім характары?
--
Прыстойнасць. Тое, што маю, зарабіла сумленнай працай, нікога не падманула.
Плаціла падаткі, аддавала дзяржаве ўсё, што належыць, не ўтойвала, не хавала.
--
Ці далі б Вы свайму сыну значную суму са сваіх зберажэнняў, калі б ён раптам вырашыў
заняцца прадпрымальніцтвам?
--
Спачатку вывучыла б, чым хоча заняцца, ці сур’ёзна хоча заняцца, а ўжо потым
прыняла б рашэнне.
--
Ці маглі б Вы пачаць свой бізнес з самага пачатку, з нуля?
--
Пачала б, не зважаючы на абставіны, ціха, без скаргі, без наракання на свой
лёс.
--
Якое плацце Вы апранулі б, калі б Вас раптам запрасілі на святочны баль
бізнесменаў?
--
Звычайнае плацце цёмнага колеру, якое ў мяне ёсць. Новае спецыяльна не
заказвала б.
--
Каго ўзялі б з сабою на той святочны баль?
--
Мужа.
--
Чаму?
--
Бо сама сабе яго даўно выбрала. Ён мой рухавік, мой аднадумец, ён той, з кім
магу параіцца, каму магу даверыцца ў любую хвіліну.
--
Поспеху Вам, Ніна.
“Для мяне заўжды аўтарытэтам
былі мае бацькі”
Інтэрв’ю з урачом з Гродна Аннэтай Рамуальдаўнай
--
Дзе нарадзіліся, дзе Ваша малая Радзіма?
--
Я нарадзілася ў горадзе Гродна на невялікай вуліцы ў прыватным сектары.
Некаторыя гэты мікрараён называюць вёскай у горадзе. Мае бацькі з
Бераставіцкага раёна. Таму часта ездзіла туды, але сваёй Радзімай лічу Гродна.
--
Што найбольш запомнілася з дзяцінства?
--
У маёй бабулі Алены Францаўны (яе ўсе называлі бабця Гэля) шэсць унучак і
ніводнага ўнука. Усе, акрамя маёй малодшай сястры, старэйшыя за мяне. Летам мы
збіраліся ў бабулі ў вёсцы. Сястрычкі любілі паспаць, а я ўставала разам з
бабуляй. Найбольш запомнілася, як рана-раненька сяджу на парозе і клічу бабцю
Гэлю, а яна ў летняй кухні пячэ блінчыкі. Тады мне было каля пяці гадоў.
--
Як зваць Вашых бацькоў?
-- Люся Юзэфаўна і Рамуальд Казіміравіч. Для мяне заўжды аўтарытэтам былі
мае бацькі. Мой папа, нягледзячы на тое, што вырас у вёсцы, паступіў у інстытут
у Мінску і закончыў яго з чырвоным дыпломам. Мне здавалася гэта нерэальным у
той час. Мае бацькі вучылі мяне дабівацца ўсяго, чаго хочаш, не баяцца
няўдачаў. Прывяду фразу, якую часта паўтарала мне мама, яна і да гэтага часу
гучыць у маёй галаве: “Не брыдка не ведаць чагосьці, брыдка не хацець ведаць”.
У старэйшых класах я “падсела” на кнігі Пауло Коэльо і дабавіла сабе яшчэ адзін
дэвіз: “Калі ты чаго-небудзь хочаш, увесь Сусвет будзе спрыяць таму, каб
жаданне тваё збылося”.
--
Які інстытут закончыў Ваш бацька? Ён нешта расказваў Вам са свайго жыцця?
Слухалі яго ўважліва?
--
Папа закончыў Беларускі інстытут механізацыі сельскай гаспадаркі па
спецыяльнасці інжынер-механік. Ён часта расказваў мне пра сваё студэнцкае
жыццё, успамінаў свае анекдоты. Калі была ў дзявятым класе, усёй сям’ёй ездзілі
ў Мінск. Там папа наладзіў нам экскурсію па месцах сваёй маладосці.
--
Папа – гэта…
--
Папа – гэта кожная адрамантаваная рэч у доме, кожная рашоная задача па
матэматыцы, гэта ўрокі ваджэння і будова аўтамабіля, гэта чалавек, які ў маіх
вачах умее ўсё.
--
Мама – гэта…
--
Мама – гэта заўжды патрэбная парада, гэта душа кампаніі, якую любяць усе мае
сяброўкі, гэта педагагічны падыход, у якім самае галоўнае – навучыць вучыцца.
--
Вашы ўражанні са школьнага жыцця?
--
Я закончыла дзве школы. Да дзявятага класа вучылася ў СШ 20, а апошнія два гады
ў ліцэі № 1 горада Гродна. З “дваццаткі” ўспамінаецца, як хадзілі ў паход, а
ліцэй пакінуў, канешне, больш успамінаў. Там было вельмі насычанае грамадскае
жыццё. З многімі аднакласнікамі і цяпер сябрую, з некаторымі нават працую.
--
Грамадская праца для Вас была радасцю ці цяжарам?
--
Мне падабалася гэта. Так, у ліцэі я арганізоўвала розныя канцэрты, лінейкі ў
пачатку і напрыканцы навучальнага года, нават спявала, ездзіла ў Польшчу на
конкурс красамоўства з тэкстам пра Гродзенскі фарны касцёл, які сама напісала. Ва
ўніверсітэце была старастай.
--
Старастай групы?
--
Так.
--
Сябар – гэта…
--
Сябар – гэта чалавек, якога можаш не бачыць шмат гадоў, але калі сустрэнеш, то
адчуеш, што быццам разлучыліся ўчора. Сябар – гэта чалавек, які зразумее цябе
без слоў.
--
Ці помніце сваё першае каханне?
--
Сваё першае каханне помню вельмі добра. У 14 гадоў закахалася ў хлапчука, які
быў старэйшы за мяне на два гады. З ім мы пазнаёміліся ў касцёле. Гэта было
чыста платанічнае пачуццё без узаемнасці.
--
Перажывалі з-за гэтага?
--
Вядома, перажывала. Колькі слёз было праліта ў падушку, колькі вершаў напісана!
Прайшло шмат гадоў, але і цяпер ў час рэдкіх сустрэчаў з гэтым маладым
чалавекам адчуваю сябе некамфортна.
--
Чаму выбралі прафесію ўрача? Хто паўплываў на гэты выбар? Магчыма, нешта
паўплывала.
--
Чаму выбрала такую прафесію, нават не магу сказаць. Я проста ведала з
дзяцінства, што буду ўрачом, хаця ў маёй сям’і няма ўрачоў. Мае бацькі нават
былі крыху супраць, хацелі, каб развівалася ў лінгвістычным накірунку.
-- Значыць, гэта лёс? Верыце ў лёс?
-- Ці веру ў лёс? Даволі складанае пытанне. Веру, што ў кожнага з нас
свая мэта, якую нам вызначыў Бог, але таксама веру, што мы вольныя ў сваім
выбары. Да гэтай мэты можна дайсці рознымі дарогамі, і выбар залежыць ад нас.
--
А як успрымаеце прымаўку “беражонага і Бог беражэ”?
--
Цалкам згодна.
--
Чаму сталі хірургам? Ці падобна праца хірурга на працу мінёра? Як лічыце?
--
Спецыялізацыю абдумвала доўга. Спачатку шляхам выключэння. Я дакладна ведала,
што не стану няўролагам, псіхіятрам, дэрматолагам, лорам альбо педыятрам.
Паступаюча ва ўніверсітэт, хацела стаць акулістам. Але паступова спынілася на
працы хірурга або анестэзіёлага. У анестэзіялогіі крыху пабаялася рэанімацыі.
Мне трэба размаўляць з пацыентамі, а там вельмі шмат людзей у коме, якія,
магчыма, нават не чуюць цябе. Я заканчвала ўніверсітэт у Польшчы. Там у плане
выбару прасцей. Здаеш экзамен і падаеш дакументы на адну спецыялізацыю. Тут,
прайшоўшы нострыфікацыю, мне трэба было самой шукаць інтэрнатуру і
працаўладкаванне. Маёй марай была сасудзістая хірургія, кожнае лета бясплатна
там працавала, каб чаму-небудзь навучыцца. Пасля ўніверсітэта я год
прапрацавала ў гэтым аддзяленні. А затым склалася так, што пасля дэкрэтнага
адпачынку мне прапанавалі працу ў аддзяленні гнойнай хірургіі, якая радыкальна
адрозніваецца ад працы ў сасудзістай. Не магу сказаць, што ахвотна пагадзілася,
пабойвалася, але не шкадую, што рызыкнула.
Ці
падобна праца хірурга на працу мінёра? Першая мая рэакцыя: вядома, не. Але,
падумаўшы, ужо не адказала б так катэгарычна. Часцей усяго ў медыцыне мы
дыферэнцыруем паміж некалькімі дыягназамі. На жаль, здараецца, што сапраўды
ходзім, як па мінах, не ведаючы, як арганізм зрэагуе на нашы дзеянні.
--
У які ўніверсітэт паступілі? Як апынуліся ў Варшаве?
--
З дзяцінства я двухмоўная. Заўжды чула дзве мовы: польскую – дома, у касцёле,
рускую – у школе, ад сяброў, ад знаёмых і незнаёмых. З другога класа ўмела
чытаць і пісаць па-польску і заўжды наведвала не толькі нашу звычайную,
агульнаадукацыйную школу, але і Польскую Мацеж Школьную, дзе некалькі разоў у
тыдзень праводзіліся ўрокі граматыкі, гісторыі Польшчы. Але я не ставіла перад
сабою мэту вучыцца менавіта ў Польшчы, рыхтавалася да цэнтралізаванага
тэсціравання. І ўсё-ткі, калі ўся мая група здавала ўступныя экзамены ў Гродна
(гэта было ў маі), таксама вырашыла проста паспрабаваць. Паспрабавала і
паступіла на бясплатнае навучанне з добрай стыпендыяй. Але так як дакументы на
вучобу павінны былі прыйсці толькі ў жніўні – верасні, то здала і
цэнтралізаванае тэсціраване, па выніках якога была залічана ў Гродзенскі
медыцынскі ўніверсітэт. Нават наведвала там заняткі, але калі атрымала ўсе
дакументы з Польшчы, паехала вучыцца туды. У кастрычніку адправілася на год у
Лодзь на падрыхтоўчае аддзяленне, а праз год паступіла ў Ягеллонскі ўніверсітэт
горада Кракава, дзе і правучылася 6 гадоў. Пасля пятага курса выйшла замуж. Муж
жыў у Гродна, не захацеў пераязджаць у Польшчу, таму інтэрнатуру праходзіла ўжо
ў Беластоку, каб быць бліжэй да яго.
-- Што такое нострыфікацыя?
Дыплом універсітэта, які не каціруецца ў Беларусі, трэба
нострыфіцыраваць, падцвердзіць. У Мінску ёсць спецыяльная арганізацыя, якая
параўновае праграмы і гадзіны навучання і і падцвярджае дыплом альбо адпраўляе
на дадатковую здачу якіх-небудзь прадметаў. Я не здавала дадатковых экзаменаў.
Дакументы разглядваліся каля паўгода, пасля чаго мне выдалі пасведчанне аб
сапраўднасці майго дыплома.
--
Ці даводзілася рабіць аперацыі? Калі даводзілася, то што адчувалі, адчуваеце?
--
Аперацыі рабіла і раблю самастойна, хаця за плячыма няма шматгадовага вопыту.
Але чым часцей робіш які-небудзь від аперацый, тым больш упэўнена сябе
адчуваеш. Таму і менш хвалюешся.
--
Аперацыя ўрача падобна на рамонт аўтамабіля, які праводзіць інжынер? Гэта так?
--
І так можна сказаць.
--
Колькі дзяцей у Вашай сям’і? Як пераадольваеце сямейныя цяжкасці, звязаныя з
выхаваннем і з побытам?
--
У мяне двое дзяцей. Ім 2 і 4 гады. Мы маладыя бацькі, многага, магчыма, не ведаем.
Таму чытаем літаратуру, прыслухоўваемся да бабуляў. Але мая думка, мой галоўны
прынцып – выхоўваць трэба любоўю і гутаркай. Кожную праблему не замоўчваць,
прагаворваць.
--
Ці верыце ў сілу народнай медыцыны, у слова, напрыклад, у замовы?
--
Да народнай медыцыны ў мяне такі падыход. Калі мы выкарыстоўваем травы
(напрыклад, рамашку альбо кару дуба), якія маюць сваё даказанае супрацьзапаляльнае
дзеянне, то я не супраць. А калі хтосьці замест таго, каб дэзінфецыраваць рану,
прыкладвае нейкую прыдумку з рознай сумесі, то супраць: на свае вочы бачыла
людзей, якія траплялі ў бальніцу з ускладненнямі пасля такой народнай медыцыны.
А што датычыць замоў, то катэгарычна супраць іх. Лічу гэта вялікім грахом.
--
Але ж Ісус Хрыстос і яго паслядоўнікі лячылі і лечаць словам. Ці не так?
--
Па-першае, Ісус і Яго паслядоўнікі лячылі малітвай, гэта радыкальна
адрозніваецца ад замовы. А па-другое, нам далёка да Ісуса Хрыста.
-- У якім узросце чалавека ў кішэчніку могуць з’явіцца паліпы?
--
Паліпы могуць з’явіцца ў любым узросце, нават
у маладых людзей да дваццаці гадоў. Усё залежыць ад тыпу паліпа.
-- Што рабіць, калі павышана мачавіна?
-- Трэба ведаць, што нормы мачавіны адрозніваюцца ў розным узросце. Яны
розныя і ў залежнасці ад полу, у мужчын паказчыкі крыху вышэйшыя. Акрамя таго,
невялікае павышэнне мачавіны можа быць варыянтам нормы. У любым выпадку, калі ў
вашым аналізе лабараторыя адзначыла, што ўзровень павышаны, трэба пачаць з
пераздачы аналіза. Напярэдадні абследавання пастарайцеся зменшыць ужыванне
высокабялковай ежы, якая можа завышаць паказчыкі. Калі аналіз усё-ткі павышаны,
трэба выканаць УЗІ органаў поласці жывата, так як мачавіна паказвае на працу
печані і почак.
--
Хто ў Вашай сям’і лідар? Ваша роля Вам падабаецца?
--
Хто ў маёй сям’і лідар? Напэўна, усё-ткі муж, апошняе слова заўжды застаецца за
ім. Я задаволена сваёю сям’ёю. Ведаю: калі буду разрывацца, не змагу прыняць
рашэнне, то мой муж выслухае мяне і зробіць адназначны выбар, які супакоіць і
зніме многія праблемы.
--
Цэнтр жыцця. Што гэта, па-Вашаму? Ці хацелі б быць там, у цэнтры жыцця?
--
Дык і я знаходжуся ў цэнтры жыцця. Кожны дзень сустракаю шмат людзей, з якімі
хоць нядоўга, але размаўляю. Кожны дзень мяне здзіўляюць мае дзеці. Часта
атрымліваю навіну, што хтосьці памёр, але і адначасова вельмі часта чую, што ў
знаёмых нарадзілася дзіцятка. Нягледзячы на тое, што буднія дні падобныя, кожны
дзень розны. Не трэба шукаць цэнтра жыцця далёка.
Вершы
чытачам ад Аннэты Рамуальдаўны
