Аляксей Якімовіч
Адбою няма
Мастацкі
гіпотэз
Некалі на беларускую вёску Залессе некалькі гадоў запар
нападалі ворагі. Гэта адбывалася восенню, калі ў садах спелі яблыкі, грушы,
слівы, а на полі, у агародах вырастаў ураджай. Ворагі стараліся ўварвацца ў
вёску ноччу альбо на світанні. Таму ў гэты час на ўскрайку вёскі стаялі
вартавыя. Яны і паведамлялі, што з’явіліся чужынцы. Тады мужчыны выбягалі з
хатаў з лукамі, з дзідамі, з шаблямі і нават з косамі. Яны ўмелі абараняцца.
Навучыліся за доўгія гады.
Аднойчы пасля такога зацятага бою сівабароды Панас з
горыччу сказаў:
-- Ад бою да бою жывём!
-- Так, -- адбою ад іх няма, -- пагадзіўся з ім яго сусед
Макар і выцер рукавом кашулі ўспацелы пасля бою твар.
Побач тоўпіліся жанчыны. Яны прыбеглі сюды, каб напаіць
сваіх абаронцаў сцюдзёнаю вадою, перавязаць рану, нанесеную чужынцамі. Хтосьці
з іх усхліпнуў.
-- Як жа нам адбіцца ад іх? – у задуменні прамовіў Панас.
-- Трэба так правучыць, каб не лезлі болей, -- азваўся
Макар.
-- Іх не правучыш. Вельмі ж нахабныя, прагныя і прэнткія,
хутканогія. Умеюць уцякаць, -- паківаў галавою Панас.
Да мужчын наблізілася пятнаццацігадовая дачка Макара
Настуся. Яна была худзенькая і тоненькая, як маладзенькая рабінка.
-- Нешта хочаш сказаць? – заўважыў дачку Макар.
-- Хачу, -- заявіла дзяўчынка.
-- Кураня пеўняў хоча павучыць! – выкрыкнуў малады хлапец
Сымон. Ён любіў жартаваць.
Настуся на хвілінку разгубілася. Шчочкі ў яе пачырванелі.
Няўжо яна не зможа пераканаць аднавяскоўцаў, што ворагаў можна моцна правучыць?
Разышліся ворагі.
Чужое
грабуць.
У
Залессі людзям
Не
даюць дыхнуць.
-- Дачушка, дамоў ідзі! – прагаварыў Макар.
-- Я ведаю, як ворагаў правучыць, каб болей не нападалі
на нас! – выпаліла Настуся і абвяла
позіркам мужчын.
-- А я што казаў! – зарагатаў Сымон. Развесяліўся, смешна
яму стала.
-- Ведаю! – паўтарыла дзяўчынка.
-- Няхай скажа, паслухаем, -- заступіўся за Настусю
Панас. Ён чуў, як суседзі казалі, што яна разумная, дасціпная, што ўсе сяброўкі
каля яе трымаюцца, паважаюць.
Дзяўчынка зноў абвяла позіркам мужчын.
-- Іх у рыбацкую сетку трэба злавіць.
І мужчыны, і маладзіцы, і дзяўчаты на нейкую хвіліну
заціхлі, глядзяць на Настусю, не ведаюць, што ёй сказаць.
-- Як шчупакоў? – парушыў маўчанне Панас.
-- Як самых прагных шчупакоў!
-- Дзе ж ты паставіш тую сетку? У возеры ці ў рэчцы?
Скажы! – разышоўся Сымон.
-- Каля лесу, на той дарозе, па якой яны кожны раз
упоцемку ўцякаюць. Хлопцы схаваюць яе там, а потым, калі бой распачнецца,
паставяць. Адступаючы, заблытаюцца ворагі ў сетцы. Вось тады вы на іх і
наваліцеся ўсе разам.
-- Сетка спатрэбіцца не маленькая, вялікая, --
засумняваўся Макар. Вельмі здзівіла яго дачка.
-- Мы вам дапаможам, звяжам! – гукнуў нехта з жанчын.
Як гаворыцца, на тым і пагадзіліся.
Аднаго дня маладзіцы, дзяўчаты і мужчыны сабраліся ў
цэнтры вёскі і пачалі вязаць вялікую і трывалую сетку.
Маладзіцы і дзяўчаты вырашылі пакпіць з мужчын, прыпеўку
заспявалі:
Хлопцы летам загаралі
Ля шырокае ракі.
Калі дождж на іх пакапаў,
Сталі там як маслякі.
Мужчыны ў адказ:
На дзяўчат у лесе
Камары напалі.
Уцякаючы, дзяўчаты
Лапці пагублялі.
Вось так, жартуючы і спяваючы, яны звязалі вялікую і трывалую сетку. А праз нейкі час іх
ворагі, як і казала Настуся, у гэту сетку трапілі, заблыталіся ў ёй. Пасля
гэтага яны ўжо не нападалі на Залессе. Правучылі іх залесцы. А выраз адбою няма прыжыўся сярод людзей. Калі
трэба было засведчыць, што вельмі шмат,
вельмі многа, людзі казалі: “Адбою няма”.
Надрукаваны ў
кнізе “Нязваныя госці”.
Якімовіч, А. М. Нязваныя госці :
прыгодніцка-гістарычная аповесць, мастацкія гіпотэзы, вершы, прыпеўкі для
настрою / Аляксей Якімовіч. – Мінск : Беларусь, 2022. – 199 с.
