Праверце сваю логіку і інтуіцыю. “Нязваныя госці”
Логіка
– уменне разважаць і рабіць вывады.
Сінонімы
да слова “інтуіцыя”: чуццё,
прадбачлівасць, здагадка.
У мінскім выдавецтве “Беларусь” выйшла мая кніга
“Нязваныя госці”, у якой змешчаны прыгодніцка-гістарычная аповесць, мастацкія
гіпотэзы, вершы і прыпеўкі для настрою.
1. Урывак з
прыгодніцка-гістарычнай аповесці “Нязваныя госці”.
Яны
выйшлі на шырокую паляну, залітую сонцам. Пасярод яе стаяў векавы дуб з
абгарэлай вершалінай. "Напэўна, нядаўна маланка пацэліла, падпаліла вершаліну",
— падумаў Базыль. Ён хацеў запытацца ў дзядулі, ці доўга яшчэ ім
ісці, але
нечакана ў паветры прамільгнула страла і ўторкнулася ў тоўсты камель дуба. Яна
часта-часта дрыжала, быццам незадаволеная тым, што ёй не ўдалося навылёт
прабіць векавое дрэва.
—
Чорная страла! — вырвалася ў Базыля.
Так,
гэтая страла была чорная. Яна, здавалася, дрыжала не пераставаючы. І губы
дрыжалі, стараючыся вымавіць: "Дзядуля…".
Чорная
страла, так старэйшыя казалі ў вёсцы, — гэта знак, які
нясе бяду. Яе звычайна выпускалі татары. Потым з віскам і енкам
наляталі на людзей: бралі ў палон дзяцей
і падлеткаў, асабліва палявалі за дзяўчынкамі, каб завезці далёка-далёка, у
заморскую краіну, і прадаць там у няволю.
Гэты ўрывак узяты з
раздзела:
а) “Варожы атрад”;
б) “Чорны знак”.
• З двух варыянтаў выберыце
патрэбны.
2. Урывак з
прыгодніцка-гістарычнай аповесці “Нязваныя госці”.
— Не
зловяць нас татары, -- павярнуўся да брата Базыль. -- На дрэва залезем,
схаваемся.
— І
на дрэве знойдуць. Яны хітрыя. Яны Марысю злавілі.
Выразней
пачуліся чужыя галасы. Зусім блізка ворагі.
Сапраўды,
адно застаецца: на дрэва залезці, схавацца ў гушчыні. Іншага ратунку няма.
—
Братка, вунь лісіца! — гукнуў Раман.
І праўда, з лесу выбегла лісіца. Прыпыніўшыся на
імгненне, яна крутнула хвастом і ўскочыла ў густы куст лазы, які рос на балоце.
— Лісіца ў лазе схавалася! — заўважыў Раман.
Лісіца не будзе сядзець у кусце лазы. Яе татары з лесу выгналі.
Ведае хітрыца, што хутка з'явяцца. Выходзіць, праз балота яна пабегла.
Выходзіць, там, за кустом лазы, ёсць нейкая сцяжынка, якая вядзе праз дрыгвяністае балота.
—
Раман, не адставай! — папярэдзіў Базыль і накіраваўся
да густога куста лазы.
— Іду,
не адстану… — запэўніў
малодшы брат.
Базыль
расхінуў куст і палез уперад. Ціха вохкаючы, Раман сунуўся
за ім. Нарэшце яны вылезлі з куста.
Так
і ёсць. Ледзь прыкметная сцяжынка вядзе праз балота. Сям-там віднеюцца тонкія
круглякі. Нехта знарок іх тут паклаў, вымасціў імі сцяжынку.
Гэты ўрывак узяты з
раздзела:
а) “Паляванне на дзяцей”;
б) “Хаціна сярод лесу”.
• З двух варыянтаў выберыце
патрэбны.
3. Урывак з
прыгодніцка-гістарычнай аповесці “Нязваныя госці”.
"Хто ж пабудаваў тут хаціну? — седзячы на кукішках,
думаў Базыль. — Няўжо сапраўды лясун? Відаць, ён. Бач, колькі дрэў паблізу
сваёй хаціны навыварочваў. Мабыць, звяроў палохаў. Рабіць яму не было
чаго. Што ж, ён не косіць, не арэ, не сее. Відаць,
спіць цэлымі днямі ў сваёй хаціне, сілы набіраецца".
—
Братка, ведаю, чый
човен стаяў на возеры, — прашаптаў Раман.
— Лесуноў?
— Лесуноў.
Ён на ім па возеры катаецца, рыбу ловіць, а русалкі свае песні
яму пяюць. Добра, што
нас яны не ўбачылі. Вылезлі б з возера і…
Раман
не дакончыў, але Базыль добра зразумеў, што ён хацеў сказаць. Шмат людзей
русалкі перацягалі на дно рэчак і азёр. А лясун не
баіцца русалак, сябруе з імі. Човен зрабіў, па возеры катаецца.
—
Базыль, — зноў пачаў Раман, ды ў гэты час рыпнулі дзверы, і з хаціны вылез вялікі
буры мядзведзь. За ім выйшаў стары з доўгаю сівою барадою.
Гэты ўрывак узяты з
раздзела:
а) “Навальніца”;
б) “Вядзьмак, мядзведзь і татары”.
• З двух варыянтаў выберыце
патрэбны.
Адказы (выкарыстоўвайце толькі для кантролю; словы напісаны наадварот). 1.
Канз ынроч. 2. Йецязд ан еннавялап. 3. Ыратат
і ьздевздям, камьздяв.
Якімовіч, А. М. Нязваныя госці:
прыгодніцка-гістарычная аповесць, мастацкія гіпотэзы, вершы, прыпеўкі для
настрою / Аляксей Якімовіч. – Мінск : Беларусь, 2022. – 199 с.
