Кансультацыя па
беларускай мове (націск)
Запомніце! (Будзьце) ласкавы.
У прыметніку -- варыянтны націск: ласкавы і ласкавы.
Запомніце! Назоўнік "воўк" у адзіночным ліку мае варыянтнасць націску
на аснове і на канчатку: ваўка і воўка; ваўку і воўку і гэтак далей.
У множным ліку націск толькі на
канчатку: ваўкі, ваўкоў, ваўкам, ваўкамі
і (на) ваўках.
Запомніце! Старэнькая бабуля. У прыметніках "стары", "старая",
"старое", "старэнькі", "старэнькая", "старэнькае" націск нязменны, на другім
складзе. Такі ж націск захоўваецца і ў адпрыметнікавых назоўніках "стары", "старая", "старое".
Запомніце! Спінай. У беларускай літаратурнай мове гэты назоўнік мае націск
на першым складзе, нязменны ва ўсіх склонавых формах: Р. спіны, В. спіну,
Д., М. спіне, Т. спінай.
Запомніце! Накрыўка -- нязменны націск на прыстаўцы. Рускі адпаведнік -- крышка.
Запомніце! Існуюць і існуюць.
Згодна з акадэмічным "Слоўнікам
беларускай мовы" (Мінск: Беларус. навука, 2012) у гэтым дзеяслове
захоўваецца варыянтнае вымаўленне: існаваць, існую і існую,
існуеш
і існуеш, існуе і існуе, існуем
і існуём, існуяце і існуяце, існуюць
і існуюць. Прошлы час: існаваў. Загадны лад: існуй.
Запомніце! Выпадкі. Назоўнік мае нерухомы націск (выпадак, выпадку,
выпадкам,
выпадкаў
і г. д. ).
Запомніце! Сечаце, печаце. У дзеясловах 2-й асобы можнага
ліку націск ставіцца на канцавым складзе пры ўмове, што націск стаіць таксама
на канцавым складзе і ў форме 1-й асобы множнага ліку: сячом -- сечаце,
пячом
-- печаце.
Запомніце! Назоўнік людзям мае
варыянтнасць націску: людзям -- людзям. Варыянтнасць
назіраецца і ў форме М. склону: аб людзях і аб людзях. У іншых
склонавых формах, акрамя Н. скл. (людзі), націск падае на апошні
склад: людзей, людзьмі.
Запомніце! Смешна, смешныя -- націск нерухомы: смешнага,
смешнаму
і г. д. (Параўн. рус.: смешно, смешные.)
