Мае вершы, змешчаныя ў кнізе
“Нязваныя госці”
Выдадзена ў выдавецтве
“Беларусь”.
Якімовіч, А. М. Нязваныя госці : прыгодніцка-гістарычная аповесць, мастацкія гіпотэзы,
вершы, прыпеўкі для настрою / Аляксей Якімовіч. – Мінск : Беларусь, 2022. – 199
с.
Хвіліна маўчання
На лугах квяцістых
Раса высыхае.
Малады Сымонка
Коніка сядлае.
Коніка сядлае,
Вымаўляе ціха:
-- Паедзем дадому,
Абмінула ліха.
З роднае зямелькі
Ворагаў прагналі,
Шабелькамі вострымі
Бур’ян пасціналі.
На вачах ў Сымона
Слёзы выступаюць.
Пра сяброў пабітых
Яму напамінаюць.
Ўчора, так здаецца,
Траву разам касілі,
Грыбы з баравіны
У кашах насілі.
Конічак буланы
Раптам ўстрапянуўся,
Да твару Сымона
Пысай дакрануўся.
Гладзіць Сымон сябра,
Моцна абнімае,
На вачах слязінкі
Моўчкі выцірае.
На лугах квяцістых
Раса высыхае.
Малады Сымонка
Каня абнімае.
-------------------------
Беларусы-ваяры
Бераглі краіну.
Ўспомнім прашчураў сваіх,
Памаўчым хвіліну.
2021
Беларус
і беларусачка
Мой Алесік беларус,
А я беларусачка.
Мяне называе
Белакрылай птушачкай.
Мы не ўмеем сумаваць,
З радасцю працуем.
Дабрабыт сваёй сям'і
Кожны дзень мацуем.
Наша хата як вяночак:
Чысценька, прыбрана.
Мы з Алесем устаём
Разам з сонцам, рана.
А на градах агурочкі
Растуць, зелянеюць.
Памідоры побач
На сонейку спеюць.
Растуць морква і цыбулька,
Ёсць фасолька, бурачкі,
І капуста, і гарох,
Гарбузы і кабачкі.
Полем грады мы з Алесем,
Шчодра паліваем.
Усміхаемся шчасліва,
На іх пазіраем.
У садочку звіняць пчолкі,
З кветкамі сябруюць.
Неўзабаве нас з Алесем
Мёдам пачастуюць.
Не сумуйце, беларусы,
З нас прыклад бярыце
І, канешне, Беларусь
Родную любіце.
Беларусь, Беларусь –
Мілыя абшары.
Абмінайце Беларусь,
Нядобрыя хмары.
Беларусь, Беларусь –
Рэкі і азёры,
На кашулях вышываных
Даўнія узоры.
Беларусь, Беларусь –
Звонкія крыніцы,
Беларусь, Беларусь –
Грыбкі і суніцы.
Беларусь, Беларусь –
Шырокія палеткі.
Беражыце Беларусь,
Беларусы-дзеткі.
Мой Алесік беларус,
А я беларусачка.
Мяне называе
Белакрылай птушачкай.
2021
Мята
У маленькай вёсцы
Адзначалі свята.
Там сярод сябровак
Я убачыў мяту.
Прыгажуня-мята
Так прываражыла,
Што маю галоўку
Моцна закружыла.
Я глядзеў на мяту,
Стоячы ў куточку.
Пракрычала птушка
Дзесьці у садочку.
Пракрычала птушка.
Я устрапянуўся.
Выйшаўшы з куточка,
Мяце усміхнуўся.
Цудоўная мята
Нясмела зірнула.
Мне здалося: вецярком
На мяне падзьмула.
Вецярком лагодным,
Што бяжыць вясною.
Прашапталі вусны:
--
Як добра з табою!
Потым у садочку
Мы з мятай стаялі.
Птушкі-весялушкі
Каля нас ляталі.
Каля нас ляталі,
Гняздзечкі рабілі:
Трымаючы ў дзюбках,
Былінкі насілі.
У маленькай вёсцы
Знайшоў сваё шчасце.
Падарыла мне яго
Мая мята – Насця.
2021
Шукаю
Я жыву на зямлі.
Нібы ў лесе, блукаю.
Я начамі не сплю,
Я каханне шукаю.
Яно грэе душу,
Яно радасць дае
І цябе падтрымае,
Калі сіл не стае.
Ад людзей гэта чуў,
Гэтак людзі казалі.
А яшчэ прачытаў,
Як яго праслаўлялі.
Праслаўлялі паэты,
Праслаўлялі артысты:
Скрыпачы і танцоры,
Спевакі, гарманісты.
Я іду па зямлі.
Я надзеяй жыву.
Пасыпаюць гады
Серабром галаву.
Мае ногі дранцвеюць:
Вельмі ж доўга іду.
За сабой пакідаю
Нітку лёсу, праду.
Я жыву на зямлі,
Сваю нітку трымаю.
Прыпыніўшыся часам,
Я каханне чакаю.
----------------------
Нітка лёсу мая
У калючых шыпах.
Паляцела каханне.
Не пусціў яго страх.
2021
Ой, замкнуў…
Ой, замкнуў мой мілы
Сэрца на ключы.
Не змагла яго я
Ласкай зберагчы.
Не хапіла ласкі,
Не хапіла слоў.
Я яго чакала,
А ён не прыйшоў.
Калі мяне ўбачыць,
Хмурыцца, ўцякае,
Позірк убок адводзіць,
Вочы апускае.
Я стаю, дранцвею.
А душа баліць.
Як жа мне Сымона
Зноў прываражыць?
Некалі світанне
Разам сустракалі.
Каля нашай рэчкі
Кожны дзень гулялі.
Цаніў мяне, песціў,
Галубкай называў.
Стукацела сэрцайка,
Калі абнімаў.
За шырокай рэчкай
Кузня на пагорку.
Кажуць, што каваль там
Зробіць нават зорку.
Папрашу яго я,
Каб зрабіў ключы.
Няўжо ён не зможа
Мне дапамагчы?
Ой, замкнуў мой мілы
Сэрца на ключы.
Не змагла яго я
Ласкай зберагчы.
2021
Няўдалы
Выйшла замуж за Івана.
Думала: у рай увайду.
Не стварае дома раю,
Нясе роспач і нуду.
На базар яго паслала,
Каб прадаў там парасят.
Мех пакінуўшы ля воза,
Заглядзеўся на дзяўчат.
Пакуль стоячы дзівіўся,
Парасяты уцяклі.
Іх зладзеі, нібы воўкі,
Да сябе павалаклі.
Папрасіла пазаўчора,
Каб мукі з млына прывёз.
Ён са мною не спрачаўся.
Запрог коніка у воз.
Пагрузіўшы тры мяхі,
Разлічыўся з млынаром
І паехаў па дарозе
Ў саму непагадзь, дажджом.
Памачыліся мяхі,
Памачылася мука.
Яна стала у мяхах,
Як настойка з малака.
Учора Ваню я сказала,
Каб калоды пакалоў.
-- Пастарайся, не лянуйся.
Прынясеш у хату дроў.
На падворку ля адрыны
Ён калоду з горбы ўзяў.
Секануўшы па калодзе,
Тапарышча паламаў.
-- Было дзедава, няйначай.
Вельмі моцна падгніло,--
Растлумачыў мне Іван. –
Ўсё струхлела, падвяло.
На балота я паслала,
Каб там сена накасіў.
Яго пчолы пакусалі:
Іх гняздзечка разбурыў.
Выйшла замуж за Івана.
Выціраю слёзкі.
Сёння так яму скажу:
-- Бяжы з нашай вёскі!
2021
Ой, стаіць асінка…
Ой, стаіць асінка
Ў полі ля дарогі.
Памарозіў снег
У асінкі ногі.
Рыдае асінка.
Слёзкі застываюць,
На галінках гнуткіх
Лёдам замярзаюць.
Нібыта званочкі,
Звоняць тыя льдзінкі.
Ніхто не прыходзіць
Да тонкай асінкі.
Не дрыжы, асінка,
І не плач так горка.
Расцвіце, як кветка,
Над табою зорка.
Расцвіце надзея
Ранняю вясною.
Зноў сябе адчуеш
Мілай, маладою.
Зорачка-надзея,
Якую чакаеш,
Пра якую часта
Тут успамінаеш.
Сонейка праб’ецца
Да цябе праз хмары.
Збудуцца, асінка,
Твае мроі-мары.
Да галінак гнуткіх
Сонца дакранецца,
Як лепшай сяброўцы,
Табе усміхнецца.
Сагрэюцца ножкі,
Ільдзінкі растануць,
На травінках кволых
Расінкамі стануць.
Затрапеча крыльцамі
Птушачка малая.
Веснавую песню
Табе праспявае.
Паляціць далёка,
За лясы, за горы,
Ад сну абудзіўшы
Родныя прасторы.
Ой, стаіць асінка
Ў полі ля дарогі.
Вылезла травінка,
Грэе яе ногі.
2021
Чараўніца
Салаўі ў кустах пяюць.
Маладым не спіцца.
На спатканне запрашае
Вясна-чараўніца.
Ляціць бусел даўганогі,
На гняздо садзіцца.
Ты паклікала яго,
Вясна-чараўніца.
Кроплі падаюць на дол.
Свіснула сініца.
Чую ў голасе яе:
-- Чараўніца! Чараўніца!
На дварэ крыкліва.
Ў хаце не сядзіцца.
Далятае да мяне:
-- Чараўніца! Чараўніца!
Падыходжу да ракі,
Дзе цячэ крыніца.
Абуджаецца жыццё.
Чараўніца! Чараўніца!
З радасцю, што на душы,
Хачу падзяліцца:
Я гукаю у ляску:
-- Наша чараўніца!
Рэха песняй праз лясок
Імкліва імчыцца.
Нібы цуд, гучыць у ляску:
-- Наша чараўніца!
З неба сонейка глядзіць.
Шчодра будзе ліцца.
Да нас зноў прыйшла вясна,
Вясна-чараўніца.
Расцвітае родны край,
Адтае зямліца.
Размалёўвае яе
Вясна-чараўніца.
2021
Рабінавыя ночы
Ў акно гляджу
І праціраю вочы.
З трывогаю чакаю
Рабінавыя ночы.
Прыносяць нечакана
Іх дажджавыя хмары,
Распальваюць на небе
Чырвоныя пажары.
Як кара, бліскавіцы
Снуюцца і бягуць,
Вогненныя ніткі
Над вёсачкай прадуць.
Пярун, як апантаны,
Патрэсквае, грукоча.
Усеўшыся на хмары,
Як у раі, рагоча.
Вятрыска завывае,
Нясецца за акном.
Ён шчыліну шукае,
Каб уварвацца ў дом
З чырвонай бліскавіцай
І з гулкім перуном.
Вісяць цяжкія хмары,
Зямлю мочаць дажджом.
2021
Нябесныя агні
Сняжынкі са сняжынкамі
Гуляюць ў вышыні.
Прыгожыя на сонцы
Нябесныя агні.
Над лугам, над ляском,
Як зорачкі, ляцяць.
То ўніз яны апусцяцца,
То ўгору узляцяць.
Гляджу на іх, любуюся,
Рукою ім махаю.
«Як цёпла на душы!» --
З пяшчотай вымаўляю.
2021
Не чарнавік
Жыццё не чарнавік.
Яго не зможаш ты схаваць,
Каб потым, сеўшы у куточку,
Закрэсліць, выправіць, перапісаць.
Ты сёння падмануў і цешышся:
Мне шчасціць.
Не, на чужой бядзе
Не пабудуеш шчасце.
Махлярства вылезе наверх.
Яго на доўга не схаваеш.
А вось сябе, як вылезе,
Канешне, моцна пакараеш.
Ёсць розныя заганы:
Няўдзячнасць, крывадушнасць,
П’янства і курэнне,
Нахабства і бяздушнасць.
І абыякавасць, гультайства
Падлезуць, нібы мыш.
Ад працы станеш уцякаць,
Да ложка прыкіпіш.
А ёсць яшчэ нахабства,
Сварлівасць побач трэцца.
Слабы і легкадумны
Ім хутка паддаецца.
Будзь верны і удзячны,
Ласкавы, праўдзівы.
Дбайны, працавіты,
Імклівы, беражлівы.
Будуй сваё жыццё,
Каб ў цемені не знік
І назаўжды запомні:
Яно не чарнавік.
2021
Павучальная гісторыя
Каласок коцік знайшоў,
Мышцы шэранькай аддаў.
Прыбег дужы пацучок,
Каласок той адабраў.
Мышка у куточку,
Слёзкі выцірае.
І ў людзей такое
Здараецца, бывае.
Сёння ты як сыр у масле:
Спрытны і багаты.
Але я табе параю:
Не будзь свінаваты.
2021
Твой род
Твой род –
Твае карані.
Сваіх блізкіх
Шануй і цані.
Нітка роду
Трэсне, парвецца,
Калі будзеш цягнуць
Як прыйдзецца.
Гэта ты
Зразумееш тады,
Калі лёс
Прывядзе да бяды.
Азірнешся –
Вакол чужаніца.
Ты не зможаш
Абняць, прытуліцца.
Будзе холадна
І адзінока.
Сваякі апынуцца
Далёка.
Сваім родам
Заўжды даражы.
Людзей родных
Любі, беражы.
2021
Ой, не гні…
Ой, не
гні, вятрыска,
Вербы
маладыя!
Адпраўляюцца ў паход
Хлопцы
баявыя.
Ой, не
дзяўбі, птушка,
Ягады
каліны.
Хлопцы-беларусы
Едуць з-за
даліны.
Ой, кукуй,
зязюля,
Палічы
гадочкі.
Хлопцы-беларусы
Дастаюць
кліночкі.
Дастаюць
кліночкі,
Коней
паганяюць.
Капытамі
коні
Травіцу
сцінаюць.
Ой, не
ўставай, сонца,
З-за лесу
так рана.
Ў
хлопца-беларуса
Крывавая
рана.
Страла
прыляцела,
Ўджаліла ў
грудзі.
Пасівее
мама,
Горка
плакаць будзе.
Ой, не
плач, матуля,
Мая
дарагая.
Вылечыць
сыночка
Расіца
начная.
Вылечыць,
ўратуе,
Паставіць
на ногі.
Вернецца
сыночак
З далёкай
дарогі.
Ой, над
ракой-рэчкай
Кнігаўкі
лятаюць.
Ў вёсках
беларускіх
Ваяроў
чакаюць.
2021
Сон
адзінокага мужчыны
Сымон зайшоў у хату,
А жонка – ля дзвярэй.
“Даўно цябе чакаю,
Як з выраю гусей!
На лузе сёння быў,
Стараўся, накасіўся!
Не адмаўляйся, бачу:
Зусім стаміўся.
Сядзь на канапу.
Я боцікі сцягну…
Сядзі, трымайся,
Не выгінай спіну!”
Сцягнула жонка боты,
Паставіла ў куток,
Затым ў збане прынесла
З каморачкі квасок.
Абедзвюма рукамі
Сымон той збан узяў,
Адпіў з яго глыткамі,
А дзякуй не сказаў.
Сядзіць, як важны пан,
Што мальва, расцвітае.
А на стале шырокім
Яда яго чакае.
Тут вараная бульба,
Катлеты, агурочкі,
Вялікі селядзец,
Суп з печы і грыбочкі.
З канапы ён устаў,
За стол шырокі сеў.
Зірнуўшы, на яду
Накінуўся, як леў.
А жонка сядзіць побач,
Ківае галавою.
“Сымонка, --ціха кажа, --
Нас не разліць вадою”.
2021
Дзед
Мароз віншуе
Дзед
Мароз зайшоў у хату,
Кій
паставіў ля парога.
Дзеці высыпалі ўсе,
Пазіраюць на старога.
Дзед
пачухаў бараду,
З-за
плячэй мяшэчак зняў,
Вельмі гучна, каб пачулі,
Сваё
слова тут сказаў:
“Добры дзень” у вашу хату
Хай
прыходзіць найчасцей.
Хай
прымае, сустракае
Дарагіх яна гасцей.
Нашу
мову беражыце,
Не
гнявіце Пана Бога.
Ў
нашай мове, дарагія,
Слоў
прыемных вельмі многа.
А з
суседзямі сябруйце,
Зняўшы шапку, сустракайце.
Нехта
вымавіць не так?
Злосць у сэрцы не трымайце.
Хмары
згінуць, разыдуцца,
Іх
разгоніць вецярок.
Няхай
ваша злосць праходзіць,
Як
вада ідзе ў пясок.
Грошы
працай зарабляйце.
Хай
вядуцца яны ў хаце,
Каб
маглі купіць ласункі
Свайму міламу дзіцяці.
Хай у
вас родзяць агурочкі,
Хай
начальнікі вас чуюць.
А
прадукты, што у краме,
Сілу,
мускулы мацуюць.
Хай
здароўе не мінае,
Пражывіце шмат гадоў.
Няхай
шчасцейка яднае
Заўжды дзетак і бацькоў”.
Стары
зморшчыўся і чхнуў.
Папаўзлі угору бровы!
Дзеці
разам закрычалі:
“Дзедка з казкі, будзь здаровы!”
2021
Скорагаворка
Артыкул у газеце,
Анкета для бацькоў,
Адзнака для студэнта,
Аб’ява для байцоў.
Більярд для гульні,
Вядзёрка для брусніцаў,
Баян для баяніста,
Багаж для бальніцаў.
Колы у вагона,
У вожыка ногі.
Ваза для кветак,
Венік для падлогі.
У грабляў грабільна,
Грыбы ў грыбніка,
Гравій для дарогі,
Гарох ў рыбака.
У дворыку дворнік,
У возеры дно,
Для дачніка дача,
Ў доме акно.
Дзейнік у сказе,
Джаз для забавы,
Джып для паездкі,
Дзейнасць для славы.
Ў джунглях ліяны,
Джаз для забавы,
Джып для паездкі,
Джала для расправы.
Дзяружка для ложка,
Дзежка для хлеба,
Дзейнік у сказе,
Дзень для патрэбы.
Выраслі ў ельніку,
Жыць ў Ерэване,
Ежа ў талерцы,
Еднасць ў пашане.
Заданне для ёга,
Ёлка для дзяцей,
Бутэлька для ёду,
Ёмкасць для курэй.
У жабы балота,
Ў збанку журавіны,
Для жытніка жыта,
Жолуд ў жанчыны.
У зайца капуста,
Ў вушах завушніцы,
У збройніка зброя,
У небе зарніцы.
Іскра ў паветры,
Ідэя у творы,
Інтэрв’ю для газеты,
Ільдзіна у моры.
Кавадла у кузні,
Ў кармушцы сініцы,
Кнігі ў кнігарні,
Для рэчкі крыніцы.
У лірніка ліра,
У лебедзя крылы,
Дошка для лаўкі,
Лімоны для сілы.
Для моладзі песня,
Малако для малога,
У майстра лінейка,
Маршчыны ў старога.
Напарстак для пальца,
Наплечнік ў турыста,
Наждак для працы,
Накідка ў артыста.
Опера ў тэатры,
Ордэр ў пракурора,
Прыехалі ў Осла,
Ордэн для акцёра.
Пабелка ў пакоі,
Пясняр у сяброў,
Пабудова у вёсцы,
Хлеў для павукоў.
Рыба ў рыбака,
Размова у хаце,
Рама для акна,
Радасць для дзіцяці.
Сад у садавода,
Салон для выставы,
Саха ў селяніна,
Соль для прыправы.
Таксі у таксіста,
Тазік для вады,
Труба ў трубача,
Талерка для яды.
Уборка ў разгары,
Уцеха для выкладчыка,
Ураджай для сям’і,
Прыз для угадчыка.
Фае для людзей,
Флейта у флейтыста,
Фарба для дзвярэй,
Футбол для футбаліста.
Хлевушок для курэй,
Хадункі для дзіцяці,
Халат для дзяўчынкі,
Халадэча ў хаце.
Цапаўё для цэпа,
Піла для цесляра,
Цемра ў памяшканні,
Трон для цара.
Чыгунок у печы,
Чарніцы ў матулі,
Чаканка ў музеі,
Чэпчык для бабулі.
Шклянка для вады,
Шпакоўня у шпакоў,
Шалік для унука,
Шафа у бацькоў.
Экскурсія для вучняў,
Дэталь для экскаватара,
Ў адным экземпляры,
Экзамен ў інкасатара.
Манета ў ювеліра,
Пісьмо для юнака,
Заява у юрыста,
Юшка ў рыбака.
Яблык для сяброўкі,
Яблыня у садзе,
Ярус у тэатры,
Янычар ў атрадзе.
---------------------------
Сяджу цяпер у хаце,
Са слоў радкі складаю,
Без мовы беларусам
Сябе не уяўляю.
2021 год
